ورمی کمپوست در تبریز

ورمی کمپوست Vermi Compost  عبارت است از مواد آلی درحال پوسیدگی که در اثر عبور مداوم و آرام از دستگاه گوارشی گونه ای خاص از کرم خاکی تولید می شود . این مواد هنگام عبور از بدن کرم خاکی ، آغشته به مخاط دستگاه گوارش ، ویتامین ها و آنزیم ها شده که در نهایت به عنوان یک کود آلی بیولوژیک غنی شده و بسیار مفید شناخته می شود .

در این فرایند زباله های آلی اعم از ضایعات کشاورزی و فضولات دامی توسط گونه ی خاصی از کرم خاکی به کود تبدیل می گردد. این کرم ها با بلع مواد آلی و دفع آنها از طریق سیستم گوارشی خود موجب تولید نوعی کود می گردد که از لحاظ میزان عناصر غذایی بسیار غنی بوده و از دانه بندی مناسبی نیز برخوردار می باشد و از همه مهم تر اینکه با گذر این مواد از سیستم گوارش این جاندار آنزیم ها ، مواد محرک رشد و ویتامین ها اضافه می شود، و در مجموع منجر به تولید ماده ای می گردد که خصوصیاتی کاملا متفاوت با مواد فرو برده شده پیدا می کند که ورمی کمپوست خوانده می شود.

ورمی کمپوست در تبریز از لحاظ کیفی ماده ای سرشار از مواد هیومیک و عناصر غذایی به فرم قابل جذب برای گیاه بوده و به رنگ تیره و عاری از هر گونه بوی نامطبوع می باشد.

مزایای استفاده از ورمی کمپوست :

مقادیر زیادی از پسماندهای آلی از طریق محصولات کشاورزی و سیستم زراعی از جمله کودهای حیوانی، ضایعات مواد غذایی و رستوران­ها و ضایعات آلی صنعتی تولید می­شوند. این پسماندها پتانسیل افزایش آلودگی جهانی خاک و آب را دارند چرا که در حال حاضر با مشکلاتی از قبیل گسترش آن­ها در زمین، سوزاندن و یا دفع کردن آنها مواجه هستیم. از آنجا که هزینه های دفع زباله­های آلی به تدریج افزایش یافته و مقررات زیست محیطی در مورد دفع آن­ها به طور فزاینده­ای محدود کننده شده است ، علاقه به استفاده بیشتر از پسماندهای آلی به عنوان کود، اصلاح کننده خاک و یا به عنوان منابع انرژی مانند تولید متان بسیار زیاد شده است. مشکلات بیان شده، به دنبال یافتن روش­های نوین و قابل قبول محیط زیست برای تبدیل این پسماندها به مواد با ارزش افزوده می­باشد. یکی از راه های اصلی استفاده از گونه های خاص از کرم­ خاکی برای از بین بردن پسماندهای آلی و تبدیل آنها به ورمی کمپوست است که می تواند در باغبانی و کشاورزی برای بهبود خاک و به عنوان وسیله کاشت بستر مورد استفاده قرار گیرد که به تبع، در مواد مغذی اولیه گیاهان و انرژی متابولیکی صرفه جویی زیادی به عمل خواهد آورد.

کود ورمی­ کمپوست شامل زیست اکسیدکننده و تثبیت مواد آلی با عمل مشترک کرم­ خاکی و میکروارگانیسم­ها می­باشد. اگرچه این میکروارگانیسم­ها ستند که ساختار مواد آلی را تخریب می­کنند ، اما کرم­های خاکی عامل اصلی ایجاد این  فرآیند هستند، زیرا ­بستر را تکه تکه می­کنند و در نتیجه فعالیت میکروبی را به شدت افزایش می­دهند. کرم­ خاکی به عنوان مخلوط کننده­های مکانیکی عمل می­کنند و با کاهش ماده آلی ، وضعیت فیزیکی و شیمیایی آن را تغییر می­دهند ، به تدریج با افزایش سطح تماس قرارگیری بستر در معرض میکروارگانیسم­ها، فعالیت میکروبی افزایش یافته و نسبت کربن به ازت کاهش می­یابد.

در فرایند ورمی ­کمپوست دما همیشه در محدوده مزوفیلیک است و از بین بردن پاتوژن­های انسانی کاملاً تضمین نمی­شود و همچنین مواد آلی قبل از تبدیل شدن به ورمی­ کمپوست نیاز به پیش فرآوری دارند زیرا ممکن است حاوی موادی باشند که برای کرم­های خاکی سمی باشند، مانند ترکیبات اسیدی، NH3 و نمک. فرایند کمپوست به دلیل پیمودن فرایند ترموفیلیک امکان ضدعفونی زباله­ها و از بین بردن ترکیبات سمی را فراهم می­کند و  از طرفی ورمی­کمپوست اندازه ذرات را کاهش داده و در دسترس بودن مواد مغذی را افزایش می­دهد. علاوه بر این، تلقیح مواد ناشی از فاز ترموفیلیکی کمپوست با کرم های خاکی باعث کاهش هزینه و مدت زمان فرآیند تولید می­شود بنابراین بهتر است که هر دو فرآیند کمپوست و ورمی­کمپوست به صورت ترکیبی اجرا شود.

کمپوست و ورمی ­کمپوست درتهران هر دو فرآیند تجزیه زباله­ های آلی هستند که تعامل پیچیده­ای بین زباله­ های آلی ، میکرو ارگانیسم ­ها، رطوبت و اکسیژن را شامل می­شوند. مواد زائد معمولاً حاوی جمعیت مختلط بومی و اجتماعات میکروارگانیسم­ ها است. هنگامی که رطوبت و غلظت اکسیژن به سطح مناسبی برسد ، فعالیت میکروبی افزایش می یابد. علاوه بر اکسیژن و آب، میکروارگانیسم­ها برای رشد و تولید مثل طبیعی به منبع کربن، مواد مغذی مانند N ، P و K ، ریز مغذی ها و مقادیر مشخصی از عناصر کمیاب احتیاج دارند. این الزامات توسط مواد زاید آلی تأمین می­شود. میکروارگانیسم ها با استفاده از ماده آلی به عنوان منبع غذایی به سرعت تولید مثل می­کنند و دی­اکسیدکربن، آب، برخی محصولات ارگانیک و انرژی آزاد می­کنند. مقداری از این انرژی تولید شده در طی فرایندهای متابولیسم به عنوان گرما آزاد می­شود.

مصرف کنندگان اصلی شبکه غذایی ورمی­ کمپوست در تبریز  میکروارگانیسم­ها (عمدتا باکتری­ها ، قارچ­ها ) هستند که باقیمانده مواد آلی را تجزیه و معدنی می­کنند. میکروارگانیسم­ها از نظر عددی فراوان­ترین و متنوع­ترین اعضای شبکه غذایی ورمی­کمپوست هستند و هزاران موجود زنده مختلف را در بر می­گیرند. مصرف­کنندگان ثانویه و سطوح بالاتر ، یعنی بی­مهرگان خاک از جمله کرم های خاکی هستند که در طول فرآیند از ماده آلی تغذیه می­کنند. با عبور ماده آلی از سنگدان کرم­های خاکی، قبل از هضم آن ریز خرد می­شود. میکروارگانیسم­ها آنزیم­های خارج سلولی را تولید می­کنند که سلولز و ترکیبات فنولی را تخریب می­کنند و باعث تخریب مواد مصرفی می­شوند. ماده آلی تخریب شده از بدن کرم خاکی به شکل کست خارج می­شود. هنگامی که کرم­های خاکی از زباله­های آلی در حال پوسیدگی تغذیه می­کنند، فعالیت­های نقب زنی آنها بستر را تقویت می­کند و آب، مواد مغذی، اکسیژن و میکروب ها را قادر می­سازد از طریق آن حرکت کنند. فعالیت های تغذیه آنها سطح مواد آلی را که میکروارگانیسم­ها روی آن عمل می کنند، افزایش می­دهد. ورمی­کمپوست اسیدیته­ای نزدیک خنثی دارد که علت آن تولید دی­اکسیدکربن و تولید اسیدهای آلی در طول متابولیسم میکروبی می­باشد.

ورمی­ کمپوست در تهران  به خصوص اگر مواد اولیه کرم­های خاکی کود حیوانی باشد دارای مواد معدنی فراوانی می­باشد که به راحتی در دسترس گیاهان قرار می­گیرند. ورمی­کمپوست حاوی مواد مغذی پر مصرف و کم­مصرف مختلفی هستند، ورمی­کمپوست در دسترس بودن مواد مغذی مانند C، P و Mg را افزایش می­دهد.

ویژگی اصلی ورمی­ کمپوست دارا بودن خاصیت بیولوژیک بالای آن می­باشد. این ویژگی نه تنها به چرخه مواد مغذی موجود در خاک یا محیط رشد گیاه مرتبط می­باشد بلکه به توانایی آنها در تهیه محصولات زراعی با هورمون های رشد گیاه (PGHs) مانند اکسین ها ، جیبرلین ها و سیتوکینین­ها نیز ارتباط دارد و همچنین ورمی­کمپوست از اسیدهای فولویک و هیومیک نیز برخوردار هستند که  به عنوان محرک رشد گیاه عمل می کنند.

ورمی­کمپوست که حاصل هضم پسماندهای الی در روده کرم­های خاکی می­باشد سرشار از جمعیت­های میکروارگانیسم زیادی به خصوص باکتری­ها می­باشد.

استفاده از ورمی­ کمپوست باعث بهبود رشد و نمو محصولات زراعی، باغی و گلخانه­ای، افزایش سرعت جوانه ­زنی ، گلدهی زودتر ، عملکرد بیشتر و محصول باکیفیت می­شود. مکانیسم­هایی که باعث افزایش بهره­وری گیاه می­شود شامل ترکیبی از عواملی هست که در ورمی­کمپوست می­توان یافت، مانند بهبود کیفیت فیزیکی شیمیایی محیط رشد گیاه در پی استفاده از ورمی­کمپوست، تغییرات بیولوژیکی در محیط رشد و تولید هورمونهای رشد گیاه و تنظیم کننده های رشد موجود در ورمی­کمپوست.

ورمی کمپوست مواد کاملاً ریز با تخلخل بالا ، زهکشی و ظرفیت­های مناسب برای نگهداری آب هستند. ترکیب شیمیایی ورمی کمپوست تا حدی با میزان فعالیت کرم­ خاکی درتهران و شرایطی که در معرض آن قرار گرفته­اند ، تعیین می­شوند اما عمدتا به ترکیب ضایعات اولیه مورد استفاده مربوط می­شود. در مقایسه با مواد اولیه ، ​​ورمی کمپوست نسبت  C: N کمتر، مقدار کمتری از نمک های محلول ، ظرفیت بیشتر تبادل کاتیون و افزایش محتوای اسید هیومیک به دلیل تبدیل مواد آلی به ترکیبات هیومیک پایدار را دارد.

ورمی­ کمپوست ، مجموعه­ای از مواد دفع شده توسط کرم­های خاکی به همراه مواد آلی و اجساد کرم ها که هر کدام ار کم-های خاکی مرده 10 میلی­گرم نییتروزن دارند هستند که در مقایسه با ترکیبات شیمیایی بدون هیچ گونه عوارض جانبی هستند.

استفاده از ورمی ­کمپوست  بیش از یک قرن هست که برای رشد گیاه مفید شناخته شده است اما به کاربرد آن به عنوان آفت­کش طبیعی کمتر پرداخته شده است. زمانی که کرم­ها از انواع مختلف مواد زیست تخریب­پذیر مانند کمپوست، کاغذ، ضایعات غذایی و سایر مواد آلی تجزیه­پذیر تغذیه می­کنند، ورمی­کمپوستی که از آنها بوجود می­آید را می­توان برای دفع حشرات راه رونده مانند مورچه­ها به خاک اضافه کرد. برای افزایش میزان طبیعی تولید کیتیناز در گیاهان و سایر عناصر طبیعی احتمالی دفع حشرات، می­توان ورمی­ کمپوست را به مایع پرورشی هیدروپونیک اضافه کرد. ورمی­کمپوست حاوی ارگانیسم­های مختلفی هستند که آنزیم­های شناخته شده­ای به صورت اشکال مختلف کیتیناز تولید می­کند که در آن­ها حشرات  دارای ناسازگاری شدیدی هستند. به دلیل اینکه بدن حشرات از کیتین تشکیل شده است و با خورده شدن گیاهی که با استفاده از ورمی­کمپوست رشد کرده است و آنزیم کیتیناز در گیاه توسط ورمی­کمپوست افزایش یافته است، با خورده شدن توسط حشرات، آنزیم کیتیناز موجود در گیاه در سطحی هست که بتواند کیتین موجود در بدن حشرات را تجزیه کند و منجر به از بین رفتن آن­ها شود.

اسیدهای هیومیک آزاد شده از ورمی­ کمپوست میزان فعالیت متابولیکی خاک را زیاد می کند. و بدین ترتیب افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک، میزان نفوذ پذیری و تخلخل و همچنین کاهش چگالی ظاهری خاک بر اثر اضافه کردن ورمی­کمپوست به دلیل تاثیرشان بر خاکدانه­سازی اتفاق می­افتد . ورمی­کمپوست مقادیر زیادی فسفر و آنزیم فسفاتاز دارد که به جذب این عنصر توسط گیاهان در خاک هایی که ورمی­کمپوست را دریافت کرده­اند، کمک می­کند.

فشردگی خاك یک مشکل زیست محیطی جهانی است که تهدیدي براي تخریب اراضی زراعی، مرتعی و جنگلی می­باشد. فشردگی خاك از طریق افزایش جرم مخصوص ظاهري و تغییر در توزیع اندازه، درجه اتصال منافذ خاك موجب کاهش هدایت هیدرولیکی و نفوذپذیري خاک و در نتیجه افزایش پتانسیل تولید رواناب، فرسایش خاك و نهایتاً ایجاد شرایط نامناسب براي رشد گیاه می­گردد. ورمی­کمپوست داراي جرم مخصوص ظاهري کمتري نسبت به خاك بدون ورمی­کمپوست می­باشد و در نتیجه باعث بهبود شرایط فیزیکی خاك می­گردد.

استفاده از ورمی کمپوست به صورت ویندرو روی زمین حاوی موادی تا عمق 45 سانتی متر دارای اشکالات بی­شماری می­باشد. برای تولید ورمی­کمپوست در مقیاس بزرگ به زمین های وسیعی نیاز هست و نسبتاً پر زحمت می­باشد، حتی اگر از ماشین آلات برای اضافه کردن مواد به بسترها، آب دادن و برداشت محصولات استفاده شود.